Zoologlar tárepinen alıp barılǵan analizler sonı kórsetdiki, Aral teńizinde, tiykarınan, az muǵdarda teńiz okean túrleri hám shor suwlı gruppalardıń úlken kompleksi, ge shekem Bul erda Kaspiy teńizi faunasi wayran etilgen.

    Olardıń pikrine qaraǵanda, birlesken Aral-Kaspiy teńiziniń arqa yarımında edi Unguzov qıraq sızıǵınıń burınǵı Qoraqum qoltıqınıń shegarası retinde. Bul birlesken teńiz Kopetdogning batıs shaqları etagiga shekem zamanagóy Kaspiy teńiziniń keń sızıǵın qoplagan. hám Qoraqum hám Chilmetqum qoltigi menen eki buwaz - Úlken hám Kishi buǵaz arqalı tutasadı Balx. Aral bólegi sol dáwirde pútkil Sarıamish háwizin suw basqan hám Pitnyakgacha qáliplesken. qoltıqı, házir Amudaryanıń zamanagóy deltasi hám Xiva oazisi tárepinen iyelengen (haqıyqatında, bul túsintiredi Pitnyakdagi qısqa kánler).
   Bul islerdiń nátiyjeleri 1908 jılda ulıwmalastırildi. L. Berg óziniń ataqlı " Aral teńizi izertlewi tariyxı ocherk" shıǵarmasında sonday deydi: grek hám rim avtorlarınıń hesh biri tuwrıdan-tuwrı yamasa tikkeley bolmaǵan eskertip ótpegen Aral teńizi, lekin olardıń kóbisi Oksa (Amudarya ) hám Aksert (Sirdaryo) haqqında gápiradi, qay jerde ekenligi anıq emes. túsip qalǵan. 1048 jılda opat etken ataqlı Xorezm alımı Al Beruniydiń jazıwısha. Xorezmlikler 1292-jıldan tap Masihning tuwılishigacha bolǵan xronologiyani basqarganligi dárek beredi Aral teńiziniń bar ekenligi.
    Ozboy buwaz bolıp, bul eki suw zonasın bir-birine baylanıstırıp turıwshı buwaz edi, lekin, shubhasız, onıń úlken qaptal bagirlari menen házirgi forması Kaspiy teńizi Aral teńizinen bóleklengenligi sebepli qáliplesken hám olar arasındaǵı farqni belgileń. Keyingi geologik dáwirde házirgi kunge shekem ol erda edi birlesken Aral-Kaspiy háwiziniń onıń strukturalıq bólimlerine bóliniwi hám az-azdan ámeldegi shegaralarǵa kemeytiw. Birinshiden, Aral-Sarıamish menen ortasında suw háwizi payda boldı Kaspiy de Ústúrtda Balla Ishem, keyin az-azdan Uzboy kanalı payda boldı.